Intussen werken we nu bijna twee jaar aan het participatief project Maasbekken Noord voor de Vlaamse Milieumaatschappij. Samen met de betrokkenen en experten werken we aan klimaatrobuustere waterlopen en valleitjes in Noordoost Limburg. Het betreft hier 17 knelpuntzones verspreid over de waterlopen Bosbeek, Witbeek, Itterbeek en Abeek. In dit project kwamen we zowel privé-eigenaren, landbouwers, Natuurverenigingen, plaatselijke overheden en andere overheidsdiensten tegen. Welke lessen hebben we geleerd uit deze boeiende periode?

De verschillende projecten betrachten vismigratieknelpunten op te lossen maar ook structurele en kwaliteitsverbeteringen aan te brengen bij beken. In functie van het soort knelpunt en het aantal betrokkenen wordt gekeken welk het meest geschikte participatieve traject is. Deze wordt gedurende het traject geëvalueerd en aangepast indien nodig. Met de Coronamaatregelen in de loop van het voorbije jaar was deze flexibiliteit zeker geen overbodige luxe.

Als voor het opvoeden van een kind een dorp nodig is, is het niet verwonderlijk dat voor het verbeteren van hele beekstructuren en de kwaliteit van de beken we ook veel ruimer moeten durven kijken dan alleen de beek, of zelfs de vallei. Met dit gegeven in het achterhoofd is het belangrijk om zo snel mogelijk zicht te krijgen op de belangrijke actoren in een projectgebieden en je specifieke vragen te stellen: Hoe is hun betrokkenheid? Via welke weg kunnen we hun bereiken? 

Elke overheid heeft zijn eigen accenten en gevoeligheden. Gezien een beek over meerdere steden of gemeenten lopen is dit een uitdaging. Deze eigenheid is een deel van de identiteit waarmee je rekening moet houden. In ons project stellen we vast dat plaatselijke overheden ook een belangrijke rol spelen in het zoeken naar een gedragen oplossing. Onze ervaring was dat er vanuit de meeste gemeentes een grote openheid uitging om mee te denken rond procesopzet en mogelijke oplossingen. Ook konden we dankbaar gebruik maken hun aanwezige faciliteiten zoals vergaderruimtes.

Doorheen het project bleef het belangrijk dat we de problematiek geïntegreerd benaderen. Samen met de betrokkenen zochten we naar een aanpak die winst opleverde voor natuur én landbouw enz. Oplossingen werden getoetst aan de verwachtingen van de opdrachtgever en die van de stakeholders. Door te luisteren naar de bezorgdheden van diegene die direct betrokken waren bijvoorbeeld hun angsten over de effecten van maatregelen naar wateroverlast en daar iets mee te doen staan de mensen ook meer open voor meerdere oplossingen.

Direct contact met degene die zelf de gevolgen ondervinden van maatregelen is erg belangrijk. Hun meenemen in het denkproces, informeren waar nodig en mee keuzes laten maken als volwaardige partners maakt dat je regelmatig komt tot creatieve oplossingen. 

Om participatief verzamelde ideeën en bezwaren te vertalen naar een concrete aanpak is een goede samenwerking met experten absoluut noodzakelijk. Dankzij deze intensieve samenwerking worden de participatief aangedragen ideeën getoetst op hun realiteitszin en haalbaarheid. Uiteraard is een regelmatige afstemming met de opdrachtgever, in dit geval de Vlaamse Milieumaatschappij en Provincie Limburg, noodzakelijk.

Het project loopt nog een tijdje verder maar we kunnen nu al stellen dat het een prachtige ervaring is om een participatieve bijdrage te leveren aan de verbetering van de kwaliteit en structuur van de beken in het Maasbekken.